Cụ Hoàng bùi Bích- Người “Thầy đồ” gìn giữ gia phả cổ dòng họ Hoàng Bùi
LTS: Cụ Hoàng Bùi Bích, một thầy giáo, một nhà nho đã về với tiên tổ vào ngày 05/10/2017 (Đinh Dậu).
Ngưỡng mộ cụ, một người đức độ, mẫn cán, luôn lạc quan tin tưởng vào thế hệ trẻ. Đã bao lần tôi mong muốn được viết đôi lời về cụ, song tư liệu mới chỉ là ký ức nhớ đến cụ qua những lần được gặp là chưa đủ. Rất tình cờ, ngày 1/1/2022 một ngày đặc biệt khi chú Hoàng Bùi Tư là con trai út của cụ đã có một bài viết rất  xúc động về cuộc đời cụ, về công việc gìn giữ giá trị của Dòng họ Hoàng Bùi. Thông qua cụ cuốn gia phả đã được truyền từ thế hệ trước đến thế hệ sau, đây như là một minh chứng cho sự phát triển trường tồn của dòng họ Hoàng Bùi. Tôi xin được giới thiệu bài viết của tác giả Hoàng Bùi Tư về cuộc đời của “Thầy đồ” gìn giữ gia phả dòng họ (HBH).
——–
Tôi rất tự hào về cha tôi, ghi nhận tình Phụ tử sâu đậm, ông được coi như “Thầy đồ”, bởi ông là giáo viên, am hiểu Hán Nôm, mỗi độ Tết về ông viết câu đối đỏ, viết “Cờ vía cho đám hiếu…Cha tôi giáo dục tôi thành người theo con đường Văn chương, kể tôi nghe rất nhiều, rất nhiều “điển tích”…, trong đó có nhân vật cụ Quận Vệ Câu Đồng, ông là con người rất gần gũi với người dân quê, ra đồng cuốc ruộng, nhổ mạ…, đan lát rất giỏi, thông thạo các bài cúng cổ truyền dân tộc…mỗi lúc nhàn rỗi ông đem Truyện Kiều ra đọc, xem những sách cổ(chữ Nho) hoặc đánh “Tổ tôm”. Qua những lần tâm sự, tôi cảm nhận cha tôi thấm nhuần “tư tưởng Nhàn của Trạng Nguyên Nguyễn Bỉnh Khiêm!”.
Từ nhỏ đến lớn cha tôi chưa bao giờ đánh tôi một roi nào cả mà tôi vẫn thành người (đây là cách giáo dục con cái mà chúng ta cần tham khảo). Ông nội tôi mất lúc 29 tuổi, cha tôi lớn khôn nhờ sự giáo dục của bà nội, các ông bác, ông chú, các bác, các chú trong dòng tộc. Cha tôi được cụ Hoàng Bùi Quắc (trưởng họ đời 13) dạy chữ nho, là con người thông minh nên ông học nhanh nhớ, chữ ông rất đẹp (kể cả chữ Quốc ngữ, chữ nho ông viết rất sắc nét, tôi cũng vọc vạch học được đôi chút chữ nho từ ông, tôi còn nhớ có lần nhà Hán Nôm Hoàng Tuấn Công về nhà tôi chơi có tặng cha tôi cây viết). Tuy nhiên ông là con người cương trực, không tư lợi cá nhân mà đem công việc tập thể, dòng tộc lên hàng đầu, chính sự cương trực của ông mà một số người khônh ưa ông. Ông luôn luôn tâm huyết với dòng tộc…bây giờ ông đã trở thành người “Thiên cổ” về với Gia tiên tiền tổ, về với các vị tiền nhân trong dòng tộc.
Sau bao ngày lục tìm tài liệu tôi đã tìm thấy cuốn “Gia phả dòng tộc họ Hoàng Bùi” (chữ Nho viết trên Giấy Dó), khi còn sống cha tôi nói rằng: Cuốn Gia phả này được cụ Hoàng Bùi Quắc sao lục lại, cha tôi mượn về, đọc và dịch ra tiếng Việt ngay bên cạnh chữ gốc. Sáng ngày 1/1/2022, tôi đã đưa lại cho anh Hoàng Bùi Thơm, Trưởng tộc đời 15, và tâm sự rằng cuốn gia phả này có những trang bị nhàu nát bởi do thời gian quá lâu, bên cạnh cũng một phần do bảo quản. Vậy khi nào cháu Hải về, anh bảo với cháu đem ra Hà Nội phục chế lại, anh trưởng tộc rất vui.
Trò chuyện với anh, ra về tôi cảm thấy vui vui, vì góp phần chút xíu mang ý nghĩa nhân văn cao cả, góp phần vun đắp sự đoàn kết, truyền thống của dòng họ Hoàng Bùi, vốn là một trong những dòng họ “Danh gia, vọng tộc”, mà các vị tiền nhân đã dày công vun đắp để “Phúc Đức” cho con cháu mai sau./.
Câu Đồng, ngày 01/01/2022
Hoàng Bùi Tư (đời 15)